1. Vụ việc gây chấn động ngành bán dẫn
Trong bối cảnh Mỹ siết chặt lệnh cấm xuất khẩu thiết bị quang khắc tiên tiến, một nhóm kỹ sư Trung Quốc đã tháo rời máy quang khắc DUV của ASML (Hà Lan) để tìm hiểu cấu trúc bên trong, nhằm thực hiện reverse-engineering (thiết kế ngược). Tuy nhiên, quá trình này kết thúc trong thất bại: chiếc máy trị giá hàng chục triệu USD bị hỏng nặng, buộc phải gọi kỹ sư ASML sang sửa chữa. Khi kiểm tra, chuyên gia Hà Lan phát hiện dấu hiệu tháo lắp sai quy chuẩn – minh chứng cho nỗ lực sao chép công nghệ bất chấp rủi ro. [vnreview.vn], [1thegioi.vn]
2. Vì sao Trung Quốc liều lĩnh tháo máy ASML?
- Áp lực từ lệnh cấm công nghệ: Mỹ và đồng minh ngăn Trung Quốc tiếp cận máy quang khắc EUV và DUV hiện đại.
- Chiến lược “đốt cháy giai đoạn”: Trung Quốc từng thành công trong nhiều lĩnh vực nhờ sao chép công nghệ, từ tàu cao tốc đến điện thoại thông minh.
- Mục tiêu dài hạn: Không chỉ tạo bản sao, mà học nguyên lý để phát triển thiết bị nội địa tiên tiến hơn, giảm phụ thuộc phương Tây. [vnreview.vn]
3. Vì sao máy quang khắc ASML khó sao chép?
- Độ phức tạp cực cao: Một máy DUV chứa hơn 100.000 linh kiện, tích hợp quang học, cơ khí, cảm biến và phần mềm điều khiển.
- Yêu cầu chính xác nanomet: Sai lệch nhỏ trong căn chỉnh thấu kính hoặc nhiễm bụi nano có thể phá vỡ toàn bộ hệ thống.
- Hiệu chuẩn vòng kín: Cần dữ liệu độc quyền và quy trình đặc biệt mà chỉ ASML nắm giữ.
- Công nghệ laser ArF và thấu kính immersion: Đòi hỏi kiểm soát tia sáng ở mức 193 nm với độ hội tụ hoàn hảo. [1thegioi.vn]
4. Bài học về bảo mật công nghệ cao
- Không có “đường tắt” trong công nghệ lõi: Thiết kế ngược thiết bị siêu chính xác gần như bất khả thi nếu thiếu nền tảng khoa học và dữ liệu gốc.
- Đầu tư R&D là con đường duy nhất: Các quốc gia muốn tự chủ công nghệ phải xây dựng năng lực nghiên cứu dài hạn.
- Bảo mật thiết bị và quy trình: Vụ việc cho thấy giá trị của việc bảo vệ bí mật công nghệ, từ phần cứng đến phần mềm hiệu chuẩn. [vnreview.vn]
5. Tương lai ngành quang khắc và cuộc đua công nghệ
ASML hiện là công ty duy nhất trên thế giới sản xuất máy quang khắc EUV, thiết bị trị giá hơn 120 triệu USD, vận chuyển trong 40 container. Công nghệ này cho phép in chi tiết chip ở kích thước vài nanomet – nền tảng cho chip AI và siêu máy tính. Trong khi đó, Trung Quốc đang thử nghiệm tự chế tạo máy EUV nhưng dự kiến phải đến 2026 mới có sản phẩm thương mại. [tinhte.vn], [khoahoc.tv]