Trong vũ trụ bao la, lỗ đen luôn là biểu tượng của sự bí ẩn và quyền lực tuyệt đối. Nhưng mới đây, các nhà khoa học đã ghi nhận một hiện tượng chưa từng có: hai lỗ đen siêu khối lượng cùng quay quanh nhau, tạo nên một “vũ điệu vũ trụ” kỳ lạ và đầy mê hoặc. Đây là lần đầu tiên nhân loại quan sát trực tiếp được một hệ lỗ đen đôi – một bước ngoặt lớn trong ngành thiên văn học. [vnreview.vn]
Lỗ đen là gì?
Lỗ đen là vùng không-thời gian có lực hấp dẫn mạnh đến mức ngay cả ánh sáng cũng không thể thoát ra. Chúng hình thành từ sự sụp đổ của các ngôi sao khổng lồ và có thể tồn tại ở trung tâm các thiên hà. [vi.wikipedia.org]
Vũ điệu vũ trụ: Hai lỗ đen cùng quay quanh nhau
Hệ lỗ đen đôi OJ287
Hiện tượng này được phát hiện tại quasar OJ287, cách Trái Đất khoảng 5 tỷ năm ánh sáng, thuộc chòm sao Cự Giải. Đây là một vùng sáng rực rỡ do khí và bụi bị nung nóng quanh lỗ đen siêu khối lượng. [msn.com]
Quỹ đạo kỳ lạ
Hai lỗ đen trong hệ này quay quanh nhau theo chu kỳ 12 năm. Lỗ đen lớn có khối lượng gấp 18 tỷ lần Mặt Trời, còn lỗ đen nhỏ khoảng 150 triệu lần. Mỗi khi lỗ đen nhỏ xuyên qua đĩa vật chất của lỗ đen lớn, nó tạo ra những chùm sáng rực rỡ, khiến độ sáng của OJ287 biến thiên có quy luật. [vnreview.vn]
Cách các nhà khoa học “nhìn thấy” điều không thể
Lỗ đen vốn vô hình, nhưng các nhà thiên văn đã sử dụng kính viễn vọng vô tuyến và vệ tinh RadioAstron để ghi lại hình ảnh. Họ không quan sát ánh sáng thông thường, mà dựa vào tia hạt năng lượng cao và dòng vật chất phát ra từ vùng xung quanh lỗ đen. [beta.baoquangbinh.vn]
Tia xoắn ốc – dấu hiệu đặc biệt
Một phát hiện thú vị là tia vật chất từ lỗ đen nhỏ có hình dạng xoắn ốc, uốn lượn như một chiếc “đuôi vũ trụ”. Tia này dao động theo chuyển động của lỗ đen nhỏ quanh lỗ đen lớn, mở ra cơ hội quan sát chuyển động trong thời gian thực. [tuoitre.vn]
Ý nghĩa khoa học
Khẳng định sự tồn tại của hệ lỗ đen đôi
Trước đây, các nhà khoa học chỉ suy đoán về sự tồn tại của các cặp lỗ đen qua sóng hấp dẫn. Nhưng đây là lần đầu tiên quan sát trực tiếp, xác nhận rằng hai lỗ đen có thể tồn tại và quay quanh nhau trong một hệ thống ổn định. [msn.com]
Mở ra hướng nghiên cứu mới
Hiện tượng này giúp các nhà khoa học:
- Hiểu rõ hơn về sự tiến hóa của thiên hà
- Nghiên cứu sự hình thành lỗ đen siêu khối lượng
- Kiểm chứng các giả thuyết về sóng hấp dẫn và thuyết tương đối rộng